Pomimo iż w laboratoriach najbardziej rozpowszechnionym przyrządem do badania niewielkich cząsteczek wciąż są mikroskopy, do świata nauki wkroczyły nowe technologie. Wciąż są udoskonalane i choć pod wieloma względami ustępują tradycyjnym metodom, niewątpliwie należy do nich przyszłość badań. Jedną z nich jest SAXS.
Krok w rozwoju nanotechnologii
Ta obco brzmiąca nazwa jest skrótem od angielskiego „small angle x-ray scattering” i oznacza rozpraszanie promieniowania Roentgena pod małym kątem. Metoda SAXS pozwala obserwować nanostrukturę materiału, który poddawany jest badaniu, np. bardzo małych otworów we włóknach. Przydatna jest w analizie kształtu i wielkości obiektów zbyt małych, by można było zobaczyć je gołym okiem. To, w jaki sposób promieniowanie rentgenowskie jest rozproszone przez badany obiekt, przekazuje informacje o właściwościach jego cząsteczek. Paradoksalnie, im mniejsza jest próbka, tym łatwiej jest zbadać ją za pomocą SAXS. Pewnym ograniczeniem omawianej metody jest sama budowa badanego materiału. Kluczową rolę pełni kontrast pomiędzy cząsteczką a otaczającym ją materiałem, ponieważ rozproszenie promieniowania następuje tylko wtedy, gdy w próbce można wyróżnić więcej niż jedną cechę substancji. Największą zaletą SAXS jest to, że próbka poddawana badaniu nie wymaga zbyt dużego przygotowania, w przeciwieństwie do metod mikroskopowych. Dzięki niewielkiej ingerencji w preparat nie niszczy się go ani nie zmienia jego oryginalnej struktury. Ponadto metoda ta nie wymaga użycia wielu próbek, co pozwala zaoszczędzić czas spędzony na przygotowaniach do samego badania. Niewątpliwym wyzwaniem dla osób pracujących z SAXS jest interpretacja otrzymanych danych, które bywają dwuznaczne. Ze względu na to do dopełnienia badania wciąż potrzebne są pewne dane z analizy mikroskopowej.
Nie ulega wątpliwości, że technologie takie jak SAXS mają przed sobą ogromne możliwości rozwoju. Do doskonałości czeka je jeszcze długa droga, ale już teraz pełnią ogromną rolę w nauce, połączone w badaniach z szerzej znanymi, tradycyjnymi metodami.